Alimenty na dzieci, na żonę, na rodziców: Aktualne przepisy prawne

Alimenty - dla kogo i od kogo?

Celem alimentów jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia finansowego dla osoby, która jest w potrzebie. Obowiązek alimentacyjny ma na celu ochronę najważniejszych interesów dziecka lub innej osoby, która nie jest w stanie samodzielnie utrzymać się finansowo.

W myśl przepisów obowiązek dostarczania środków utrzymania (a w miarę potrzeby także środków wychowania), czyli obowiązek alimentacyjny, obciąża w pierwszej kolejności rodziców, później dziadków, a następnie rodzeństwo. Obowiązek ten obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem. Oznacza to w praktyce, że o alimenty ubiegać się mogą dzieci i wnuki względem rodziców i dziadków, w dalszej kolejności rodzice i dziadkowie względem dzieci i wnuków.

Należy pamiętać, że do uzyskania alimentów uprawnione są nieletnie dzieci, młodzi studiujący dorośli, niepełnosprawni w każdym wieku. Podobnie i osoby starsze, w podeszłym wieku, cierpiące niedostatek mogą domagać się wsparcia od swoich zstępnym, czyli dzieci i wnuków. W przypadku, gdy wstępni lub zstępni z różnych powodów nie są w stanie zapewnić wsparcia finansowego, wtedy dopiero można dochodzić alimentów od rodzeństwa.

Spośród niespokrewnionych relacji uprawnionymi do otrzymywania alimentów mogą być małżonkowie, u których na skutek rozwodu sytuacja finansowa uległa znacznemu pogorszeniu lub cierpią one niedostatek

Alimenty na dzieci

O alimenty na dziecko można się ubiegać przy okazji rozwodu lub separacji, ale również w każdej innej sytuacji, w której potrzeby osoby uprawnionej nie są wystarczająco zabezpieczone. O alimenty można wystąpić wówczas, gdy wyłączny ciężar utrzymania dziecka spoczywa na jednym rodzicu. Jest to również sytuacja, gdy jeden z rodziców obciążony jest zobowiązaniami, takimi jak kredyty, pożyczki, ma zajęcia komornicze i nie jest w stanie łożyć na dziecko. W przypadku zadłużeń w pierwszej kolejności komornik egzekwuje środki na zabezpieczenie potrzeb dzieci w kwocie do wysokości 60% wynagrodzenia.

Obowiązek alimentacyjny względem dziecka ciąży więc przede wszystkim na każdym z rodziców, bez względu na to, czy sprawuje on władzę rodzicielską, czy ma pełne prawa rodzicielskie, czy się opiekuje dzieckiem i czy w ogóle utrzymuje z nim kontakt. Pozbawienie praw rodzicielskich w dalszym ciągu obliguje do płacenia alimentów.

Uprawnionym do otrzymywania alimentów na dziecko, jak również do reprezentowania w sprawie o uzyskanie, podwyższenie, czy też zmniejszenie alimentów jest rodzic sprawujący opiekę do czasu uzyskania pełnoletności przez dziecko. 

Alimenty od dziadków

Jeśli rodzic dziecka nie jest w stanie w pełni wywiązać się ze swojego obowiązku alimentacyjnego, wtedy można wnieść pozew o alimenty na dziecko.

W sytuacji, gdy drugi rodzic nie jest w stanie zapewnić dziecku jakiegokolwiek wsparcia finansowego, można wnieść pozew o alimenty na dziecko przeciwko dziadkom, innym członkom rodziny lub opiekunom prawnym. W tym przypadku konieczne jest przedstawienie przyczyn, które uniemożliwiają uzyskanie alimentów od rodzica. Nie trzeba dostarczać dowodów na bezskuteczność egzekucji.

Koniecznym jednak warunkiem do uzyskania alimentów od dziadków, jest bardzo trudna sytuacja materialna dziecka, czyli niedostatek.

W przypadku, gdy dziadkowie płacą alimenty na dziecko, ponieważ uzyskanie ich od rodzica jest bardzo trudne lub niemożliwe, to mogą później domagać się zwrotu wypłaconych alimentów od zobowiązanego rodzica.

Należy jednak pamiętać, że nie zawsze dziadkowie są zdolni do zapewnienia wsparcia finansowego dla dziecka, na przykład ze względu na ich wiek, stan zdrowia lub niepełnosprawność.

Warto również zauważyć, że obowiązek alimentacyjny może polegać na zapewnieniu środków wychowania dla dziecka, a nie tylko na zapewnieniu wsparcia finansowego.

WZÓR pozwu o alimenty od dziadków: KREATOR

Alimenty od rodzeństwa

W celu skutecznego wytoczenia pozwu alimentacyjnego przeciwko rodzeństwu, konieczne jest przedstawienie konkretnych dowodów na to, że egzekucja alimentów od rodziców jest niemożliwa, podobnie jak i uzyskanie wsparcia od rodziców zobowiązanego - tj. dziadków dziecka.

Należy też wykazać, że osoba uprawniona znajduje się w niedostatku finansowym. W tym celu nie wystarczy jedynie odwołanie się do dochodów braci i sióstr. W pozwie należy przedstawić konkretne fakty i dowody na to, że dochody osoby uprawnionej nie są wystarczające do pokrycia podstawowych wydatków, takich jak koszty żywności, leków, czynszu czy mediów. 

Alimentów od rodzeństwa można zażądać wyłącznie w sytuacji, gdy uprawniony nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb np. w przypadku ciężkiej choroby. Co więcej kolejnym czynnikiem są możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Sytuacja wygląda więc bardzo podobnie jak w przypadku alimentów od dziadków, z tą różnicą, że powyższe powody (niemożliwości wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego) muszą dotyczyć także dziadków. Dopiero wówczas powstaje możliwość pozwania o alimenty swojego rodzeństwa.

Alimenty na dorosłe dziecko

Co do zasady alimenty na dziecko są płacone do momentu uzyskania pełnoletności. Jeśli jednak uprawniony jest studentem, obowiązek alimentacyjny wydłuża się do czasu ukończenia studiów. Przyjmuje się, że do momentu, aż złoży egzamin dyplomowy. Ustawodawca jednakże stanowi, iż dopóki uprawnione do alimentów dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, rodzic zobowiązany jest spierać je finansowo. Zwolnienie z obowiązku alimentacyjnego występuje na wniosek pozwanego decyzją sądu. W innym wypadku rodzic może płacić alimenty w nieskończoność. 

W przypadku dziecka niepełnosprawnego, alimenty powinny być płacone do czasu, w którym dziecko nie będzie już wymagać stałego wsparcia finansowego. Ostatecznie, decyzja o wysokości i długości płacenia alimentów zależy od indywidualnej sytuacji rodziny i jest ustalana przez sąd.

Czy pełnoletnie dziecko może ubiegać się o zaległe alimenty?

Pełnoletnie dziecko może ubiegać się o zaległe alimenty, jeśli istnieje tytuł wykonawczy, który zobowiązywał do ich płacenia, a alimenty te nie zostały zapłacone w okresie, gdy dziecko było niepełnoletnie. Zgodnie z art. 137 § 1 KRiO roszczenia o świadczenia alimentacyjne ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od momentu, kiedy stają się wymagalne. Każda rata alimentów, która nie zostanie opłacona w terminie, zaczyna osobno liczyć bieg przedawnienia od dnia, który był terminem jej zapłaty.

W przypadku alimentów zasądzonych wyrokiem sądu, termin przedawnienia rozpoczyna się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu, a w przypadku wyroku zasądzającego alimenty wsteczne, te alimenty przedawnią się po 10 latach.

Dla zaległości alimentacyjnych dotyczących dzieci, istotne jest, że bieg przedawnienia może być liczony od momentu, gdy dziecko osiągnie pełnoletność, jeśli przez cały czas dziecko podlegało władzy rodzicielskiej dłużnika. Jeżeli jednak dochodzi do przerwania biegu przedawnienia poprzez jakąkolwiek czynność mającą na celu wyegzekwowanie należności (np. wniesienie sprawy do sądu, zajęcia komornicze, mediacje, czy złożenie przez dłużnika oświadczenia o uznaniu długu), to bieg przedawnienia zaczyna się liczyć od nowa.

Podczas toczącego się postępowania o alimenty, bieg przedawnienia nie występuje, co oznacza, że roszczenia nie przedawnią się, dopóki sprawa nie zostanie zakończona. Warto więc pamiętać o tych zasadach, zarówno będąc wierzycielem, jak i dłużnikiem, aby odpowiednio zarządzać swoimi prawami i obowiązkami.

WZÓR pozwu o alimenty na pełnoletnie dziecko: KREATOR

Jak ustalić wysokość alimentów na dziecko?

Wysokość alimentów jest ustalana na podstawie możliwości zarobkowych oraz uzasadnionych potrzeb uprawnionego do ich otrzymywania. Sąd rozsądzając o kwocie alimentów na dziecko, sąd bierze pod uwagę sytuację finansową i możliwości zarobkowe rodziców oraz uzasadnione potrzeby dzieci uzasadnione potrzeby dzieci. 

Obowiązek alimentacyjny może być w każdej chwili zmieniony lub uchylony, w zależności od zmiany sytuacji materialnej zobowiązanego do ich płacenia lub uprawnionego do ich otrzymywania. 

Wyznaczając kwotę alimentów na dzieci, sąd bierze pod uwagę wiele czynników. Przede wszystkim uwzględnia uzasadnione potrzeby dziecka, takie jak potrzeby zdrowotne, edukacyjne, mieszkaniowe i inne. Oczywiście uwzględnia się wszelkie pasje i zajęcia dodatkowe dzieci. Istotne znaczenie ma sytuacja finansowa dziecka przed rozwodem, ponieważ najlepiej by było dla dobra ucierpiało jak najmniej i nie odczuło tego finansowo. Ważnym jednakże czynnikiem są możliwości zarobkowe rodziców.

W ustalaniu wysokości alimentów na dzieci jest brana sytuacja osobista strony posiadającej obowiązek alimentacyjny, warunki mieszkaniowe, Ilość posiadanych dzieci, ponieważ rodzic na skutek zasądzonych alimentów nie powinien cierpieć niedostatku. Jeśli posiada inne dzieci na utrzymaniu, zobowiązany jest do zapewnienia utrzymania każdego swojego dziecka na porównywalnym poziomie.

Pisząc pozew o alimenty na dziecko warto wyliczyć koszty utrzymania dziecka za pomocą kalkulatora alimentów. Jest to narzędzie, które umożliwia ustalenie wysokości należnych alimentów w łatwy i przejrzysty sposób. Dzięki niemu można uwzględnić wszystkie ważne czynniki, takie jak potrzeby dzieci i osobiste zaangażowanie w ich wychowanie. Wydruk PDF z kalkulatora można wykorzystać w sądzie jako dowod dołączając go do składanego pozwu o alimenty, bądź o ich podwyższenie.

Kalkulator alimentów

Osobiste staranie a alimenty

Wykonywanie obowiązku alimentacyjnego względem dzieci może obejmować nie tylko finansowe wsparcie, ale także osobiste zaangażowanie w opiekę i jego wychowywanie. Każdy z rodziców może być zobowiązany do udziału w codziennym procesie wychowania oraz do zapewnienia utrzymania dziecka zgodnie z jego potrzebami i możliwościami zarobkowymi. Stopień osobistego starania uwzględnia się z reguły w stosunku do dzieci do 10. roku życia, lub względem dzieci niepełnosprawnych.

Jeśli jedno z rodziców w znacząco większym stopniu wkłada trud i staranie w opiekę nad dziećmi, powinno być to uwzględnione w ustalanym obowiązku alimentacyjnym. Rodzic, pod którego wyłączną opieką są dzieci, ma ograniczone możliwości zarobkowe. Musi być dla nich dyspozycyjny, aby stawić się na zebraniu w szkole, zawieźć na zajęcia pozalekcyjne, pójść do lekarza, czy czasem zostać z dzieckiem w domu, kiedy jest chore. Dlatego z perspektywy rodzica wyłącznie sprawującego władzę rodzicielską nie jest uczciwe rozdzielanie kosztów utrzymania dzieci w częściach równych.

Kalkulator alimentacyjny uwzględnia w procentach osobiste staranie i zaangażowanie rodziców, dzięki czemu kwoty wyliczanych kosztów utrzymania dzieci są przeliczony w sposb sprawiedliwy, na korzyść rodzica sprawującego opiekę na dzieckiem. Kalkulator alimentów może stanowić dowód w sprawie, o ile na poparcie zamieszczonych w nim kosztów posiadasz rachunki, bądź potrafisz uzasadnić istniejącą potrzebę dziecka.

Uzasadnione potrzeby dziecka a koszty utrzymania dziecka

Uzasadnione potrzeby dziecka mogą być pojęciem szerszym, bądź węższym niż koszty utrzymania dziecka. Te ostatnie to realne wydatki, ktore zostają ponoszone przez rodzica sprawującego opiekę.

Uzasadnione potrzeby dziecka natomiast mogą wykraczać poza ponoszone koszty. Zdarza się, iż rodzic nie jest w stanie samodzielnie ich zabezpieczyć z uwagi na niedobór środków. Potrzeby te nie są zaspokojone i przy odpowiednim uzasadniu sąd bierze je pod uwage wyliczając należną kwotę alimentów.

Niektóre zaś koszty ponoszone przez rodzicow sąd może odrzucić uznajac, iż nie są to koszty na pokrycie uzasadnionych potrzeb dzieci. Często tak się dzieje w przypadku kosztów utrzymania samochodu, kredytu na mieszkanie, czy wynajmu. Sąd uznaje tylko te wydatki, które są właściwie uzasadnione jako potrzeby niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka.

Podwyższenie alimentów

Podwyższenie kwoty alimentów na dziecko jest uzasadnione, gdy sytuacja finansowa jednego z rodziców ulegnie zmianie na gorsze lub na lepsze. Może to być spowodowane utratą pracy, zmniejszeniem dochodów lub zmianą sytuacji rodzinnej rodzica, pod którego opieką przebywa dziecko. Poprawa sytuacji finansowej rodzica płacącego alimenty może wpłynąć na jego zdolność do zapewnienia dziecku odpowiedniego wsparcia finansowego. W takiej sytuacji podwyższenie kwoty alimentów jest uzasadnione, aby dziecko mogło dalej cieszyć się dobrym standardem życia.

Podwyższenie kwoty alimentów na dziecko może również wynikać ze wzrostu potrzeb dziecka, np. zwiększenia kosztów związanych z opłatami za edukację, opieką medyczną, wyżywieniem czy innymi potrzebami. W takiej sytuacji rodzic płacący alimenty może nie być w stanie zapewnić dziecku odpowiedniego wsparcia finansowego. W takim przypadku również uzasadnione jest podwyższenie kwoty alimentów.

Warto jednak pamiętać, że podwyższenie kwoty alimentów na dziecko wymaga złożenia pozwu do sądu rodzinnego, oraz przedstawienia uzasadnienia i odpowiednich dowodów, aby sąd mógł dokładnie zbadać sprawę i podjąć właściwą decyzję. 

WZÓR pozwu o podwyższenie alimentów

Co zwalnia z płacenia alimentów?

Istnieją pewne okoliczności, które mogą zwolnić osobę z obowiązku płacenia alimentów:

• Ustanie potrzeby: Jeżeli osoba uprawniona do otrzymywania alimentów (np. dziecko) uzyskała samodzielność życiową i finansową, nie ma już podstaw do żądania alimentów.
• Zawarcie ugody: Jeśli obie strony (np. dawny małżonek i obecny) dojdą do porozumienia i zdecydują się zawrzeć ugodę, która zwalnia jedno z nich z płacenia alimentów.
• Zmiana sytuacji materialnej: Jeżeli osoba zobowiązana do płacenia alimentów trafi w trudną sytuację materialną, która uniemożliwia jej spełnienie tego obowiązku, może ona wystąpić do sądu o zmniejszenie lub zawieszenie obowiązku alimentacyjnego.
• Osiągnięcie pełnoletności przez dziecko: W wielu przypadkach obowiązek alimentacyjny kończy się, gdy dziecko osiągnie pełnoletność. Niemniej jednak, jeśli pełnoletnie dziecko kontynuuje edukację lub z innych powodów nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, obowiązek alimentacyjny może trwać dłużej.
• Zgon dłużnika: Śmierć osoby zobowiązanej do płacenia alimentów zwykle kończy ten obowiązek. Chociaż w pewnych sytuacjach dług alimentacyjny może być egzekwowany z spadku.
• Zmiana opieki nad dzieckiem: Jeśli opieka nad dzieckiem przechodzi na osobę, która wcześniej płaciła alimenty, obowiązek ten zwykle ustaje.
• Niewłaściwe postępowanie uprawnionego: Jeśli osoba uprawniona do otrzymywania alimentów (np. były małżonek) prowadzi postępowanie uważane za niewłaściwe (np. uniemożliwia kontakt z dzieckiem), sąd może uwzględnić to przy podejmowaniu decyzji o alimentach.

Warto jednak pamiętać, że to nie osoba zobowiązana do płacenia alimentów decyduje o tym, że już nie ma obowiązku alimentacyjnego! Z obowiązku płacenia alimentów zwalnia tylko i wyłącznie sąd!

Pozew o alimenty na dziecko

Pozew o alimenty na dziecko powinien zawierać informacje dotyczące strony składającej wniosek oraz osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, takie jak imię i nazwisko, adres, numer PESEL, adres zamieszkania. Należy w nim zawrzeć informacje o dziecku lub dzieciach, na rzecz których składany jest wniosek, w tym imię i nazwisko, datę urodzenia oraz wymaganą kwotę alimentów, termin do którego oczekuje się miesięcznych wpłat i sposób, w jaki ten obowiązek będzie realizowany, tj. do rąk własnych bądź przelewem na konto.

Ważne jest, aby pozew o alimenty na dziecko był oparty na podstawach faktycznych i zawierał uzasadnienie żądania alimentów. Dokument ten powinien być podpisany przez osobę, która go składa lub jej pełnomocnika, a także być zaopatrzony w załączniki, takie jak dokumenty potwierdzające dochody, koszty utrzymania dziecka lub inne dowody.

Należy w nim pokrótce uzasadnić, jakie są koszty utrzymania rodziny, posiadane zobowiązania, a także wyszczególnić precyzyjnie koszty utrzymania dziecka bądź dzieci takie, jak: jedzenie, opłaty za mieszkanie, media, ubrania i obuwie, kosmetyki, środki chemiczne, lekarstwa, leczenie, opłaty dodatkowe w szkole, bilet miesięczny dla dziecka i inne. Należy uśredniając ich miesięczny koszt.

Warto do pozwu o alimenty załączyć jako dowód wydruk PDF z kalkulatora alimentów. Uprości to znacząco sądowi analizę zebranego materiału dowodowego, pomoże zrozumieć i usystematyzować ponoszone na dzieci wydatki i jego potrzeby.

W pozwie o alimenty na dzieci należy jasno wskazać, które z potrzeb dzieci są zaspokojone, a które nie. Nalezy uzasadnić możliwie jak najbardziej szczegółowo wszystkie wydatki, aby sąd miał jak najmniej wątpliwości co do ich zasadności.

Zmniejszenie alimentów

Zmniejszenie kwoty alimentów na dziecko może nastąpić z różnych powodów. Najczęściej wynika to z trudnej sytuacji finansowej zobowiązanego do ich płacenia rodzica, na przykład w przypadku utraty pracy lub znacznego spadku dochodów. W takiej sytuacji rodzic może zwrócić się do sądu z wnioskiem o zmniejszenie kwoty alimentów na dziecko.

Zmniejszenie alimentów może również wynikać z faktu, że dziecko osiągnęło wiek, w którym nie wymaga już takiego wsparcia finansowego jak wcześniej, na przykład w przypadku gdy dziecko rozpoczęło samodzielne życie lub uzyskało stałe źródło dochodu.

Pozew o zmniejszenie alimentów powinien zawierać uzasadnienie i przedstawienie konkretnej sytuacji finansowej rodzica. Sąd dokładnie zbada każdą sprawę i podejmie decyzję w oparciu o okoliczności.

Należy jednak pamiętać, że zmniejszenie kwoty alimentów na dziecko wymaga uzasadnienia i odpowiednich dowodów. Przed podjęciem decyzji o zmniejszeniu alimentów, rodzice powinni dokładnie przemyśleć swoją sytuację finansową i jej konsekwencje, takie jak na przykład pogorszenie standardu życia dziecka lub trudności w zapewnieniu mu odpowiedniego wsparcia finansowego.

Koszty mieszkaniowe

Kredyt na mieszkanie, czy też koszty jego wynajmu to również koszty utrzymania dzieci w części wprost proporcjonalnej do ilości domowników. Podobnie i wszystkie rachunki związane z jego utrzymaniem, takie jak czynsz, prąd, gaz, internet, każdy inny opał, a nawet podatek, wywóz śmieci, czy ubezpieczenie należy mieć na względzie wyliczając koszt utrzymania dzieci. Wówczas każdy z płaconych rachunków należy podzielić na ilość domowników i otrzymaną wartość dodać do ponoszonych wydatków celem zabezpieczenia podstawowych potrzeb dziecka.

Samochód

W przypadku samochodu koszty związane z jego posiadaniem i eksploatacją są trudne do uśrednienia na dziecko, dlatego w alimentach uwzględnia się jedynie koszt paliwa. Jest to uzasadnione faktem, że samochód jest przede wszystkim używany do przewożenia dziecka, a nie jest to jedyny sposób transportu.

Jeśli jedynym sposobem przewożenia dziecka jest samochód, warto jednak przedstawić koszty poniesione na jego zakup, ubezpieczenie, przeglądy czy naprawy w ramach wyjaśnienia wysokości kosztów paliwa.

Warto pamiętać, że alimenty mają na celu zapewnienie dziecku odpowiedniego standardu życia, dlatego ich wysokość powinna uwzględniać rzeczywiste koszty związane z wychowaniem i utrzymaniem dziecka. Jednocześnie należy pamiętać o zachowaniu rozsądku i unikaniu prób wykorzystywania alimentów do finansowania luksusów lub innych kosztów niezwiązanych z potrzebami dziecka.

Ferie i wakacje

Jeśli rodzice umówili się, że każde z nich spędza część wakacji lub ferii z dziećmi, a drugi rodzic w tym czasie wywiązuje się ze swoich obowiązków opiekuńczych, to koszt wypoczynku dziecka ponosi każdy z rodziców we własnym zakresie. W takim przypadku kwoty te nie są wliczane do alimentów na dzieci, ponieważ dany rodzic ponosi je z własnej kieszeni.

Jednak jeśli ojciec lub matka nie ma kontaktu z dziećmi i nie zabiera ich na żadne wyjazdy, koszt wakacji lub ferii będzie wliczany w koszty utrzymania dzieci, będzie zatem uwględniany przy ustalaniu wysokości alimentów. W przypadku starszych dzieci, którzy wyjeżdżają na obozy lub inne zorganizowane wyjazdy, koszt ten również może być wliczany w alimenty, ponieważ jest to uzasadniona potrzeba dziecka. Należy wówczas łączny koszt wypoczynków podzielić na 12 miesięcy i doliczyć do kosztu utrzymania dzieci

Jeśli nie jesteś pewien, jak napisać pozew o alimenty, możesz skorzystać z dostępnych w internecie wzorów i skorzystać z kalkulatora alimentów lub sięgnąć po kreator sądowy, który umożliwi sporządzenie pozwu o alimenty online. 

Pozew o alimenty można złożyć w sądzie rodzinnym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub pobyt osoby uprawnionej do alimentów.

W toku postępowania sądowego, po wysłuchaniu dowodów i argumentów stron, sąd wydaje wyrok, w którym ustala wysokość alimentów, sposób ich regulowania, terminy płatności.

Wyrok taki jest ważny i skuteczny od momentu ogłoszenia przez sąd oraz nie wymaga już dodatkowej egzekucji.

W przypadku, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie wywiązuje się z postanowień sądu, osoba uprawniona może skorzystać z różnych środków przymusu, takich jak na przykład egzekucja komornicza.

Egzekucja alimentów

W polskim systemie prawnym proces egzekucji alimentów na dziecko przebiega zgodnie z określonymi procedurami. Jeśli rodzic, który jest zobowiązany do płacenia alimentów, nie wykonuje swojego obowiązku, wierzyciel (czyli zwykle drugi z rodziców lub opiekun prawny dziecka) może złożyć wniosek o egzekucję alimentów w sądzie.

Po rozpoznaniu sprawy sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu zobowiązania alimentacyjnego oraz o ustaleniu jego wysokości. W przypadku gdy zobowiązany nie zastosował się do postanowienia, wierzyciel może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej alimentów.

W ramach egzekucji alimentów na dziecko, komornik może nakazać zajęcie wynagrodzenia zatrudnionego rodzica, emerytury czy renty. Może również zdecydować o zajęciu rachunku bankowego lub nieruchomości zobowiązanego. W przypadku gdy zobowiązany posiada samochód lub inny pojazd, sąd może zdecydować o jego zlicytowaniu w celu pokrycia zaległych alimentów.

Jeśli egzekucja alimentów jest skuteczna, pieniądze są przekazywane bezpośrednio na konto wierzyciela, na którym są gromadzone i wykorzystywane na potrzeby dziecka.

W przypadku gdy zobowiązany nadal nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, sąd może nałożyć na niego sankcje w postaci grzywny lub nawet kary pozbawienia wolności. 

Jednak w większości przypadków, proces egzekucji alimentów na dziecko kończy się sukcesem i zobowiązany płaci zaległe kwoty alimentów.

Fundusz alimentacyjny

Fundusz alimentacyjny to instytucja, która została utworzona w Polsce w celu zabezpieczenia interesów osób, które mają problem z uzyskaniem alimentów na dziecko. Fundusz alimentacyjny jest tworzony przez państwo i finansowany ze środków budżetowych.

W sytuacji, gdy rodzic nie płaci alimentów lub nie jest w stanie ich zapłacić, wierzyciel (zwykle drugi z rodziców lub opiekun prawny dziecka) może wystąpić do sądu z wnioskiem o przyznanie świadczenia alimentacyjnego z funduszu alimentacyjnego.

Świadczenie alimentacyjne z funduszu alimentacyjnego przysługuje dziecku do ukończenia 18 roku życia lub do momentu uzyskania wykształcenia lub zdolności do utrzymania się samodzielnie. Wysokość świadczenia alimentacyjnego z funduszu alimentacyjnego zależy od sytuacji finansowej rodziców i innych okoliczności.

Fundusz alimentacyjny - próg dochodowy

Od 1 października 2020 roku, kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczeń z funduszu alimentacyjnego wynosi 900 zł na osobę w rodzinie. 

Jednocześnie, wprowadzono mechanizm "złotówka za złotówkę", który pozwala na otrzymanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nawet jeśli dochód przekracza kryterium dochodowe, ale w takim przypadku kwota świadczeń będzie pomniejszona o kwotę przekroczenia. 

Jeśli dochód przekracza próg dochodowy o kwotę mniejszą niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego osobie uprawnionej, świadczenie przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującej danej osobie a kwotą przekroczenia dochodu. Minimalna kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego wynosi 100 zł.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego brane są pod uwagę dochody członków rodziny uzyskane w roku poprzedzającym okres oświadczeniowy, a także zmiany w sytuacji dochodowej, takie jak utrata lub uzyskanie dochodu zgodnie z ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. 

Do określenia dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę brane są pod uwagę dochody rodziców osoby uprawnionej, małżonka rodzica, partnera z dzieckiem, dzieci pozostających na utrzymaniu do ukończenia 25 roku życia, dziecka otrzymującego świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymującego się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeśli przysługują zasiłki dla opiekunów lub świadczenia pielęgnacyjne. 

Rodzina nie obejmuje dzieci pozostających pod opieką opiekuna prawnego, dzieci pozostających w związku małżeńskim oraz rodziców osoby uprawnionej, którzy zostali zobowiązani tytułem wykonawczym do płacenia alimentów na rzecz dziecka.

Jakie dochody bierze się pod uwagę?

Dochody brane pod uwagę przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego obejmują dochody zgodnie z przepisami o świadczeniach rodzinnych. 

Należą do nich:

• przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodu;

• podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. 

• dochody z działalności opodatkowanej w oparciu o przepisy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów.

• inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, takie jak alimenty na rzecz dzieci, stypendia socjalne, wynajem pokoi gościnnych i inne.

Warto zauważyć, że od dochodów odlicza się kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób, a w przypadku osób umieszczonych w pieczy zastępczej lub w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, ich dochód nie jest uwzględniany przy ustalaniu dochodu rodziny.

Ile można dostać z funduszu alimentacyjnego?

Jeśli zgodnie z wyrokiem sądowym ustalona kwota alimentów jest niższa niż 500 złotych na jedną osobę uprawnioną, to wówczas Fundusz Alimentacyjny wypłaca kwotę określoną w wyroku. W przypadku gdy ustalona kwota alimentów jest wyższa niż 500 złotych na jedną osobę uprawnioną, to Fundusz Alimentacyjny wypłaca jedynie maksymalną kwotę 500 złotych na jedną osobę uprawnioną.

Jak dostać pieniądze z funduszu alimentacyjnego?

Wniosek na świadczenia z funduszu alimentacyjnego należy złożyć w urzędzie gminy lub miasta, w zależności od miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. W przypadku potrzeby, realizacja świadczeń z funduszu może być przekazana do jednostki organizacyjnej gminy, np. do ośrodka pomocy społecznej.

Alimenty dla rodziców

W Polsce, dorosłe dzieci mają obowiązek alimentacyjny wobec swoich rodziców, jeśli nie są oni w stanie utrzymać się samodzielnie i nie posiadają wystarczających środków do życia. Obowiązek ten wynika z ustawy o pomocy społecznej.

Wysokość alimentów na rzecz rodziców dorosłych dzieci jest uzależniona od sytuacji finansowej każdego z dzieci i potrzeb rodziców. W praktyce, jeśli rodzic ma niskie dochody lub jest bezrobotny, a jednocześnie nie ma oszczędności lub nieruchomości, to sąd może zdecydować o przyznaniu mu alimentów.

Należy również zauważyć, że ustawowe obowiązki alimentacyjne wobec rodziców nie oznaczają, że dorosłe dzieci muszą zapewnić swoim rodzicom wysoki standard życia. Obowiązek alimentacyjny ma na celu jedynie zapewnienie rodzicom podstawowych środków do życia, takich jak żywność, opłaty za mieszkanie i opiekę zdrowotną.

Warto jednak zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny dorosłych dzieci wobec rodziców jest obowiązkiem wzajemnym. Oznacza to, że rodzice mają także obowiązek finansowo wspierać swoje dorosłe dzieci, jeśli ci ostatni znajdują się w trudnej sytuacji finansowej.

Alimenty na żonę/męża

Alimenty mogą być również przyznawane w ramach rozwodu lub separacji, na rzecz byłego małżonka, który nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Wysokość alimentów na rzecz żony/męża zależy od sytuacji finansowej i potrzeb tego małżonka, a także od zdolności do płacenia drugiego małżonka.

Bez względu na to, czy rozwodzimy się z orzekaniem o winie czy bez, głównym kryterium udzielania alimentów jest sytuacja finansowa uprawnionego małżonka. Od tego zależy, czy i w jakiej kwocie alimenty zostaną przyznane. Istotną różnicę stanowi okres, na jaki zostają one zasądzone.

W przypadku rozwodu z orzeczeniem wyłącznej winy małżonka, może być on zobligowany do świadczenia obowiązku alimentacyjnego wobec współmałżonka w sytuacji, kiedy u niego na skutek rozwodu następuje istotne pogorszenie sytuacji finansowej. W tym przypadku  świadczenie zasądzone jest bezterminowo, lub do zawarcia nowego związku małżeńskiego. 

Kiedy zaś rozwód jest rozstrzygany bez orzekania o winie, alimenty mogą należeć się stronie, która na skutek rozwodu będzie cierpiała niedostatek. W takiej sytuacji alimenty przyznawane są na okres 5 lat lub podobnie jak w pierwszym przypadku - do czasu zawarcia nowego związku małżeńskiego.

Czym jest niedostatek?

Niedostatek oznacza trudną sytuację materialną, w której osoba nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Taka sytuacja musi być niezawiniona, np. wynikająca z wieku lub choroby uniemożliwiającej podjęcie pracy zarobkowej.

W sytuacji rozwodu bez orzekania o winie, bądź kiedy winę za rozpad małżeństwa ponoszą obie strony, małżonek, który znalazł się w niedostatku, może żądać zaspokojenia swoich uzasadnionych potrzeb od drugiego małżonka.

Żona/mąż, którzy ubiegają się o alimenty, powinni maksymalnie wykorzystać swoje możliwości majątkowe i zarobkowe, aby zaspokoić życiowe potrzeby. Alimenty przysługują tylko wtedy, gdy pomimo wykorzystania tych możliwości i sił, nadal istnieje stan niedostatku.

Jeśli małżonek uzyskuje niskie dochody, ale jego zdolności zarobkowe pozwalają mu na osiągnięcie większych zarobków, np. poprzez wykonywanie lepiej płatnej pracy, wówczas nie dochodzi do ustalenia obowiązku alimentacyjnego. W takim przypadku decyzja sądu będzie zależna od dochodów, jakie powinien uzyskiwać, a nie od rzeczywistych zarobków.

Czym jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej?

Istotne pogorszenie sytuacji materialnej oznacza, że w wyniku rozwodu, sytuacja finansowa któregoś z małżonków ulegnie znacznemu pogorszeniu. Aby uzyskać alimenty, należy udowodnić, że sytuacja ta jest trudna i niezawiniona, a uprawniony nie będzie mieć wystarczających środków do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb życiowych, nawet jeśli będzie dążyć do tego wszystkimi swoimi siłami i zdolnościami. 

Z powodu rozwodu uprawniony będzie mógł zaspakajać swoje potrzeby na poziomie niższym niż przed rozwodem, ale możliwe, że wyższym niż przeciętny w społeczeństwie.

Usprawiedliwione potrzeby małżonka

Usprawiedliwione potrzeby małżonka, który znalazł się w trudnej sytuacji materialnej, to wszystkie potrzeby, które są niezbędne do prowadzenia godziwego życia. Sąd, który orzeka o alimentach na żonę/męża, bierze pod uwagę usprawiedliwione potrzeby małżonka, który o nie występuje, oraz zarobkowe i majątkowe możliwości małżonka, który jest zobowiązany do ich płacenia. W sytuacji orzekania o winie zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego małżonka do ustalania prawa alimentacyjnego może być wyższy, niż podczas rozwodu, w którym nie orzeka się winy, bądź kiedy winne są obie strony małżeństwa

Podsumowanie

Wnioskowanie o alimenty może być trudnym i czasochłonnym procesem, jednak warto podjąć działania, aby zapewnić sobie i swoim bliskim godziwe warunki do życia. Pamiętajmy, że alimenty to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim moralny.

 Każde dziecko zasługuje na opiekę i wsparcie finansowe ze strony rodziców. Podobnie w przypadku innych sytuacji życiowych, gdy brakuje środków do utrzymania siebie lub bliskich, warto zwrócić się o pomoc do członków rodziny, czy też właściwych instytucji, takich jak fundusz alimentacyjny czy ośrodek pomocy społecznej

Pamiętajmy jednak, że alimenty to nie tylko pieniądze, ale również czas i zaangażowanie w życie dziecka czy rodziny. Warto więc podejść do tej sprawy w sposób odpowiedzialny i zrozumieć, że decyzje, które podejmujemy, wpływają na życie naszych bliskich. Bądźmy otwarci na dialog i dobre rozwiązania, dzięki którym będziemy mogli godziwie i z szacunkiem dla siebie i innych rozwiązać problemy związane z kosztami utrzymania najbliższych dla nas osób lub nas samych

.Zastanawiasz się, jak napisać wniosek o zasądzenie, zmniejszenie lub podwyższenie alimentów? Wydaje się to trudne i skomplikowane? Nie martw się, mamy dla Ciebie rozwiązanie! Skorzystaj z naszego Kreatora Sądowego, który pomoże Ci wypełnić wniosek krok po kroku. Dzięki temu zaoszczędzisz czas i unikniesz niepotrzebnego stresu.