Badanie OZSS - metody badawcze

OZSS - co to jest?

OZSS, znane formalnie jako Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych, stanowi kolektyw ekspertów o zróżnicowanych specjalizacjach. Są to profesjonaliści z domen takich jak psychologia, pedagogika, pediatria, medycyna rodzinna, choroby wewnętrzne, psychiatria oraz psychiatria dzieci i młodzieży. Właściwość terytorialna takiego zespołu koreluje z obszarem sądu okręgowego, przykładowo, OZSS przy Sądzie Okręgowym w Warszawie, OZSS przy Sądzie Okręgowym Warszawa- Praga. Przed pierwszym dniem 2016 roku, OZSS nazywane były RODK-ami, co oznaczało Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno-Konsultacyjne.

Badanie więzi z dziećmi OZSS pełni kluczową rolę w kształtowaniu opinii na potrzeby sądu czy prokuratora w kontekście spraw rodzinnych, opiekuńczych i dotyczących nieletnich, bazując na przeprowadzonych badaniach psychologicznych, pedagogicznych oraz medycznych.

Należy podkreślić, iż choć OZSS zawiera w swoim składzie szereg specjalistów, to w procedurze badania udział bierze przede wszystkim psycholog i pedagog, lub dwóch psychologów. Psychiatra, czy lekarz o innej specjalizacji uczestniczy w badaniu wyłącznie, gdy jest to szczegółowo wskazane przez sąd.

Kiedy i kto zleca badanie OZSS?

Sądy posiadają kompetencje do zlecania badania OZSS celem uzyskania specjalistycznej opinii we wszystkich sprawach, w których strony postępowania nie potrafią dojść do porozumienia odnośnie sprawowania władzy rodzicielskiej nad dziećmi, lub gdy dobro dziecka może być zagrożone. Typowymi sprawami są:

• określanie warunków kontaktów;
• decydowanie o władzy rodzicielskiej (w tym ograniczanie lub pozbawianie władzy rodzicielskiej);
• ustalanie miejsca pobytu dziecka;
• przysposobienie dziecka;

Kwestia dopuszczenia dowodów z opinii biegłych regulowana jest przez art. 278 kodeksu postępowania cywilnego. Postanowienie sądu dopuszczające dowód z opinii OZSS może zostać wydane na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym.

Sąd ogłaszając postanowienie o dopuszczeniu i realizacji dowodu z opinii OZSS, musi precyzyjnie określić, jaki zakres badania ma być realizowany przez biegłych. Najczęściej obejmuje on ustalenia dotyczące relacji łączących dziecko z każdym z rodziców bądź opiekunów, a także kompetencji wychowawczych każdego z rodziców bądź opiekunów.

Warto zaznaczyć, iż wniosek o badanie stron postępowania przez biegłych OZSS może złożyć każda ze stron postępowania, w tym prokurator, a Sąd może również podjąć taką decyzję autonomicznie.

Jak długo czeka się na badanie OZSS?

Czas oczekiwania na badanie może różnić się w zależności od ośrodka, ale zwykle wynosi od 6 miesięcy do roku. Będziesz informowany listem o terminie i miejscu badania.

Jest trudno precyzyjnie określić, jak długo potrwa badanie, zważywszy na indywidualne potrzeby i zdolności dzieci. Zazwyczaj jednak zakładamy, że proces ten może zająć około 6 godzin. W niektórych przypadkach może to zająć więcej czasu, a jeśli to konieczne, mogą być wyznaczone dodatkowe terminy.

Badanie wymaga obecności całej rodziny - rodziców, opiekuna oraz dziecka, którego sprawa jest badana. Jeżeli ktoś nie stawi się bez ważnej przyczyny lub nie przyprowadzi dziecka na badanie, może to być traktowane jako odmowa poddania się badaniu, co może mieć negatywne konsekwencje prawne.

Zaleca się, aby dobrze przygotować się do badania. Zachowanie rodziców lub opiekunów podczas wizyty w ośrodku będzie poddane ocenie ekspertów.

Przebieg badania OZSS

Badanie więzi rodzinnych OZSS składa się z następujących etapów:

1. Etap informacyjny: Na początku, osoby badane otrzymują informacje na temat przebiegu badania, kolejności oraz obowiązujących zasad. W tym czasie wyjaśniane jest, że nagrywanie badania jest zabronione, a korzystanie z telefonów komórkowych nie jest dozwolone. Biegli, dostosowując komunikację do wieku dziecka, starają się jasno przekazać cel spotkania. Strony są także pytane, czy zgadzają się na przeprowadzenie badania.

2. Etap badania dzieci: Po uzyskaniu zgody, biegli rozpoczynają badanie, które obejmuje zarówno dzieci, jak i dorosłych. Kolejność może różnić się w zależności od ośrodka i stosowanej procedury, ale coraz częściej stawia się na to, aby badanie dzieci odbywało się na początku, aby zmniejszyć związany z tym stres. Badanie dziecka odbywa się bez obecności rodziców, jeśli wiek i sytuacja dziecka na to pozwalają. Badanie dziecka nigdy nie będzie prowadzone wbrew jego dobru i poczuciu bezpieczeństwa.

3. Etap badania dorosłych: Po badaniu dzieci, przeprowadzane jest badanie dorosłych, które odbywa się indywidualnie. Biegli stosują różne narzędzia, takie jak testy psychologiczne i ankiety, a także obserwują zachowanie badanych.

4. Etap obserwacji: W tym etapie biegli obserwują relacje między dzieckiem a badanymi osobami. Szczególną uwagę zwracają na sposób komunikacji, wspólną zabawę i reakcje drugiego rodzica na zachowanie dziecka.

5. Podsumowanie i wnioski: Po zakończeniu wszystkich etapów, biegli podsumowują zebrane informacje i formułują wnioski.

Metody badawcze - badanie OZSS

Pierwszą metodą badawczą jest analiza dokumentacji sprawy, która obejmuje przestudiowanie zebranej dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym. Następnie przeprowadza się wywiady, podczas których biegli zadają pytania badanemu dotyczące historii rodziny, związku, przebytych chorób oraz oceny drugiego rodzica. Kolejnym istotnym elementem jest badanie psychologiczne małoletniego dziecka, które polega na przeprowadzeniu indywidualnej rozmowy z dzieckiem oraz obserwacji relacji w rodzinie. Badanie psychologiczno-pedagogiczne rodziców, oparte na indywidualnych rozmowach z rodzicami, uzupełnianych testami i kwestionariuszami, ma na celu zbadanie kompetencji rodzicielskich oraz osobowości badanych.

Ważną częścią badania jest również obserwacja zachowania dziecka i rodziców w celu zrozumienia relacji między nimi. Biegli stosują różnorodne testy, które pozwalają ocenić kompetencje rodzicielskie, osobowość oraz inne istotne obszary. Do testów oceniających kompetencje rodzicielskie należą m.in.

1. CUIDA - Kwestionariusz do Oceny Kandydatów na Rodziców Adopcyjnych, Opiekunów, Opiekunów Prawnych i Mediatorów,

2. TKR - Test Kompetencji Rodzicielskich

3. SPR - Skala Postaw Rodzicielskich.

Natomiast testy osobowości, takie jak:

1. ACL - Lista Przymiotnikowa,

2. RISB - Test Niedokończonych Zdań Rottera,

3. EPQ-R - Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R

4. NEO-PI-R - Inwentarz Osobowości NEO-PI-R, pozwalają ocenić cechy osobowości badanych.

Ważnym krokiem po przeprowadzeniu badania jest sporządzenie opinii przez biegłych. Opinia zawiera wnioski, które odnoszą się do postawionej przez sąd tezy dowodowej. Wnioski biegłych opisują sytuację opiekuńczą, wychowawczą i emocjonalną dziecka, relacje dziecka z badanymi, kompetencje wychowawcze i rodzicielskie badanych oraz szczegółowo odnoszą się do tezy dowodowej. Biegli wskazują, co jest najlepsze dla dobra dziecka oraz mogą zalecić udział badanego w warsztatach rodzicielskich.

Po przedstawieniu opinii OZSS, sąd przesyła ją stronom postępowania, zobowiązując je do zajęcia stanowiska w określonym terminie. Strona ma możliwość zgłoszenia zarzutów wobec opinii, co może obejmować wskazanie niezgodności oraz uzasadnienie swojego stanowiska. Istnieje również możliwość złożenia wniosku o sporządzenie pisemnej opinii uzupełniającej, która odpowie na dodatkowe pytania lub uzupełni istniejącą opinię o brakujące elementy. Strony mają również prawo wnioskować o przesłuchanie biegłych na rozprawie w celu zadawania im pytań dotyczących kwestii, jakie porusza opinia OZSS . Jeśli strony zarzucają stronniczość biegłych lub nierównomierne traktowanie badanych, mogą również wystąpić o przeprowadzenie dodatkowej opinii przygotowanej przez inną grupę specjalistów sądowych.

Warto zaznaczyć, że mimo możliwości zgłoszenia zarzutów, skuteczne zakwestionowanie opinii jest trudne. Wnioski i oceny zawarte w opinii mają duże znaczenie dla sądu i często wpływają na wydane wyroki. Opinia OZSS stanowi kluczowy dowód w sprawie, ponieważ opiera się na analizie dokumentów, badań i obserwacji rodzinnych. Dlatego ważne jest przygotowanie odpowiednich dokumentów procesowych oraz prezentowanie swojego stanowiska w sposób rzetelny i przekonujący.

Przygotowanie do badania OZSS

Przygotowanie się do testów psychologicznych wykorzystywanych w badaniach więzi rodzinnych OZSS, zwłaszcza tych dotyczących oceny kompetencji rodzicielskich, jest kwestią skomplikowaną.

Złożoność Testów

• Skomplikowana natury testów: Testy psychologiczne stosowane w OZSS są zazwyczaj złożone i zaprojektowane tak, aby trudno było się do nich specjalnie przygotować. Ich celem jest uzyskanie rzetelnej oceny umiejętności i postaw badanej osoby.

• Adaptacja testów do kontekstu sądowego: Współczesne testy stosowane w OZSS i ośrodkach adopcyjnych są dostosowane do potrzeb sądowych. Zawierają one elementy, które mają na celu wykrycie prób manipulacji czy dostosowania odpowiedzi do oczekiwanych norm.

Skala Kłamstwa

• Ocena szczerości odpowiedzi: Wiele testów zawiera tzw. skalę kłamstwa, która pomaga ocenić, czy badana osoba może próbować przekazać fałszywy obraz siebie. Dzięki temu biegli mogą lepiej ocenić wiarygodność odpowiedzi.

Możliwość Przygotowania

• Ograniczenia Przygotowania: Chociaż pewne ogólne zasady, takie jak zrozumienie procedur i uspokojenie się przed testem, mogą być pomocne, próby świadomego manipulowania wynikami testu są zwykle łatwo wykrywalne przez specjalistów.

• Wartość Autentyczności: Najbardziej wiarygodne i użyteczne dla celów badania są autentyczne odpowiedzi, które prawdziwie odzwierciedlają postawy i umiejętności osoby badanej.

W kontekście testów psychologicznych stosowanych w OZSS, szczególnie tych oceniających kompetencje rodzicielskie, trudno jest się specjalnie przygotować do testu w sposób, który zakłóciłby jego wiarygodność. Te testy są zaprojektowane tak, aby minimalizować możliwość manipulacji i dostarczać rzetelne dane na temat kompetencji i postaw badanej osoby. Autentyczność i szczerość w odpowiedziach są kluczowe dla uzyskania prawdziwego obrazu umiejętności i postaw rodzicielskich.

Podsumowanie

Podsumowując, Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych (OZSS) pełni kluczową rolę w ocenie więzi rodzinnych w sprawach rodzinnych. Zapewnia on sądowi profesjonalne wsparcie. Wykorzystując swoją szeroką wiedzę i doświadczenie, członkowie zespołu są w stanie dostarczyć niezbędnych informacji sądom i prokuraturze, które pomagają w podejmowaniu decyzji najbardziej korzystnych dla dobra dzieci.

Podczas całego procesu badania, kluczowe jest zachowanie autentyczności i uczciwości. Biegli są wyszkoleni do rozpoznawania niewłaściwych zachowań i sztucznych postaw, dlatego ważne jest, aby podczas badania więzi rodzinnych po prostu być sobą.

Masz pytania?

Coś wydało Ci się niezrozumiałe? Masz więcej pytań? Chcesz dowiedzieć się czegoś więcej na temat badania więzi rodzinnych OZSS? Napisz do nas, a uzyskasz profesjonalną pomoc i odpowiedź na wszelkie pytania.

Powiązane artykuły