Rozwód i dziecko - Twoje prawa i obowiązki! Cz. II - WŁADZA RODZICIELSKA

Cykl artykułów pt. "Rozwód i dziecko - Twoje prawa i obowiązki!" jest skoncentrowany na uporządkowaniu i klarownym przedstawieniu obowiązków oraz praw, które mają rodzice, by podczas rozwodu zapewnić ochronę interesów i praw ich dzieci.

To Twoja odpowiedzialność, by podjąć kroki prawne, które uregulują kontakty z dzieckiem, sprawy dotyczące sprawowania władzy rodzicielskiej, miejsce pobytu dziecka oraz zabezpieczenie finansowe – w tym alimenty – aby zaspokoić jego uzasadnione potrzeby.

W trakcie rozwodu warto również pamiętać o zadbaniu o siebie i ochronie własnych praw. W tym celu oferujemy Ci przydatne zasoby informacyjne.

W części I poruszyliśmy wszystkie podstawowe informacje w zakresie alimentów: zarówno ich zasądzenia jak i podwyższenia, jak i obniżenia i uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Część II poświęcona jest kwestii władzy rodzicielskiej.

Władza rodzicielska

Ograniczenie, pozbawienie, czy zawieszenie praw rodzicielskich

Kiedy? Co? Jak?

Ograniczenie, pozbawienie i zawieszenie praw rodzicielskich to środki prawne przewidziane w polskim systemie prawnym WYŁĄCZNIE w celu ochrony dobra dziecka i absolutnie nie służą one, jako narzędzia do wzajemnych rozgrywek rodziców, co często się zdarza.

Ograniczenie praw rodzicielskich

Ograniczenie praw rodzicielskich może nastąpić, gdy wykonywanie tych praw przez rodziców w pełnym zakresie nie służy dobru dziecka.

Najczęstszą sytuacją, w której ogranicza się prawa do dziecka, jest wtedy, gdy rodzice są skonfliktowani w swojej wzajemnej relacji lub mają odmienne zdanie na temat różnych kwestii dotyczących wychowania dziecka. Ograniczenie praw jednemu z rodziców umożliwia drugiemu samodzielne podejmowanie decyzji o istotnych sprawach dziecka.

Nie zawsze stanowi to o tym, że któryś z rodziców niewłaściwie wywiązuje się ze swoich obowiązków rodzicielskich, a raczej zapewnia komfort dziecku narażonemu na nieustające ich spory. Choć bywają i takie sytuacje, w których przez notoryczne zaniedbania praw rodzicielskich i działanie, w jakimkolwiek innym znaczeniu tego słowa, na szkodę dziecka, Sąd ogranicza władzę rodzicielską.

Sąd wskazuje zakres ograniczenia prawa jednego z rodziców, np. co do decydowania w ważnych sprawach dziecka, takich jak wybór szkoły czy leczenie, przewidując, że decyzje te podejmować będzie głównie lub wyłącznie drugi z rodziców.

Co decyduje o tym, który z rodziców będzie miał pełnię praw rodzicielskich, a który będzie je miał ograniczone?

Sąd podejmuje decyzję po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego przez kuratora, przesłuchaniu świadka bądź świadków wskazanych przez rodziców w sprawie sytuacji życiowej dziecka, oraz kieruje dzieci i rodziców na badanie więzi rodzinnych OZSS.

Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd decyduje o tym, z kim ma mieszkać dziecko, określając to jako "każdorazowe miejsce pobytu" jednego z rodziców, przyznając temu rodzicowi pełnię władzy rodzicielskiej.

Decyzja ta nie ma najmniejszego wpływu na realizowanie kontaktów z dzieckiem, czy też regulowanie alimentów. O ograniczenie władzy rodzicielskiej można wystąpić do Sądu Rejonowego, bądź załączyć wniosek o ustalenie władzy rodzicielskiej, jako jeden z punktów pozwu rozwodowego.

Poniżej znajdziesz przykładowy wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej, a pod koniec artykułu pozew o rozwód, w którym wybierzesz pasujące do Twoich oczekiwań rozwiązania.

Kreator wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej

Nie musisz kopiować treści z wzoru z kreatora, możesz wypełnić bezpośrednio stosując się do sugerowanych podpowiedzi.

Zawieszenie praw rodzicielskich

Zawieszenie praw rodzicielskich może zostać zastosowane w sytuacji, gdy okoliczności uniemożliwiają rodzicowi wykonywanie jego praw. W takim przypadku, prawa rodzicielskie są "zamrożone" na określony czas, po czym mogą zostać przywrócone, jeśli sytuacja rodzica ulegnie zmianie na lepsze (art. 110 § 1 k.r.i o.).

Warunkiem zawieszenia praw rodzicielskich jest przemijalny charakter przeszkody, co oznacza, iż jest to sytuacja tymczasowa, a jej ustanie jest możliwe do przewidzenia. Nie musi to być przyczyna zawiniona przez rodzica, jednak ma zastosowanie praktyczne dla drugiego rodzica, który ma pełną możliwość podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących dziecka.

Kiedy może dojść do zawieszenia władzy rodzicielskiej?

• przewlekła choroba rodzica uniemożliwiająca wykonywanie władzy rodzicielskiej, ale rokująca wyzdrowieniem w przewidywalnym czasie;
• przedłużające się tymczasowe aresztowanie;
• skazanie na krótkotrwałe pozbawienie wolności;
• wyjazd na długi okres za granicę o  przewidywalnym czasie trwania.

Gdy przyczyna ustanie, na wniosek zainteresowanej strony Sąd poprzez wydanie orzeczenia uchyla zawieszenie władzy rodzicielskiej (art. 110 § 2 k.r. i o.).

Pozbawienie praw rodzicielskich

Pozbawienie praw rodzicielskich jest najbardziej radykalnym środkiem i stosuje się go w sytuacji, gdy rodzic przez swoje zachowanie poważnie zagraża dobru dziecka i nie ma szans na poprawę.

Sąd sięga po to rozwiązanie, gdy ma do czynienia ze szczególnie naganną postawą rodzica bądź takim stanem, który uniemożliwia kontakty z dzieckiem i stanowi dla niego zagrożenie (np. poważna choroba psychiczna, zaawansowane uzależnienie, stosowana przemoc).

Decyzja o pozbawieniu praw rodzicielskich oznacza całkowite i trwałe odebranie rodzicowi praw do dziecka, w tym prawa do opieki, wychowania, zarządzania majątkiem dziecka. Nie zwalnia to jednak rodzica z obowiązku alimentacyjnego, lecz w przyszłości, gdy popadnie w niedostatek, utrudni formalne uzyskanie jakiejkolwiek pomocy od dorosłego dziecka.

Pełna władza rodzicielska

Czy po rozwodzie oboje z rodziców może zachować pełnię władzy rodzicielskiej?

Oczywiście, że tak!

Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeśli przedstawili zgodne z dobrem dziecka sporządzone pisemnie Porozumienie Rodzicielskie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem (Art. 107. § 1.)

Należy jednak pamiętać, iż to rozwiązanie wymaga wzajemnej współpracy i komunikacji. Dowiedz się, jak to wygląda w praktyce!

Gdy po rozwodzie rodzice zachowują pełną władzę rodzicielską, zobowiązani są do wspólnego podejmowania decyzji dotyczących istotnych spraw życia dziecka. Współpraca ta ma na celu zapewnienie ciągłości opieki i wychowania dziecka w sposób najbardziej zbliżony do sytuacji przed rozwodem.

Porozumienie Rodzicielskie - WZÓR

Wspólne podejmowanie decyzji

Rodzice są zobowiązani do wspólnego decydowania w ważnych kwestiach dotyczących dziecka, takich jak wybór szkoły, decyzje medyczne, wybór religii, czy sposób wychowania. Wymaga to nie tylko konieczności komunikacji, ale przede wszystkim często formalnego wyrażania zgody.

W placówkach edukacyjnych niejednokrotnie wymaga się podpisu obojga rodziców, przy zapisywaniu na zajęcia dodatkowe, przy wycieczkach, koloniach, zwłaszcza zagranicznych, czy też przy zmianach placówek edukacyjnych. Podobnie i w placówkach medycznych przy różnych procedurach medycznych.

I co z tego, że czasem placówki te na wyrost żądają dwóch podpisów? Nawet dyskusje o tym bywają uciążliwe i kończy się notoryczną praktyką podrabiania podpisów - na szczęście zazwyczaj w porozumieniu z drugim rodzicem.

Dlatego też decydując się na zachowanie pełnej władzy rodzicielskiej musicie liczyć się z takimi konsekwencjami. Bywa to utrudnieniem w sytuacji, gdy jeden z rodziców nie mieszka w tej samej miejscowości, czy nawet kraju.

Informowanie o ważnych sprawach

Każdy z rodziców ma obowiązek informowania drugiego rodzica o istotnych wydarzeniach w życiu dziecka oraz wszelkich zmianach, które mogą mieć wpływ na dziecko, np. zmiana miejsca zamieszkania, istotne problemy zdrowotne czy osiągnięcia szkolne.

Ustalenie miejsca zamieszkania dziecka

Rodzice powinni wspólnie zdecydować, gdzie dziecko będzie miało swoje główne miejsce zamieszkania. Decyzja ta powinna uwzględniać dobro dziecka, jego potrzeby emocjonalne oraz możliwość utrzymywania stałego kontaktu z obydwoma rodzicami.

Utrzymywanie kontaktów z dzieckiem

Rodzic, u którego dziecko nie mieszka na stałe, ma prawo i obowiązek utrzymywania regularnych kontaktów z dzieckiem. Planowanie i organizacja tych kontaktów powinna odbywać się w porozumieniu z drugim rodzicem, tak aby były one realizowane w sposób najmniej obciążający dla dziecka.

Rozwiązywanie konfliktów

W przypadku różnic zdań pomiędzy rodzicami co do spraw dotyczących dziecka, powinni oni dążyć do ich rozwiązania, mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. W sytuacjach, gdy porozumienie nie jest możliwe, mogą szukać wsparcia u mediatorów rodzinnych lub zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie spornych kwestii.

Władza rodzicielska po rozwodzie wiąże się z koniecznością współpracy i wzajemnego szacunku między rodzicami w interesie najlepszego rozwoju i dobra dziecka.

Alimentacja

Niezależnie od tego, u kogo dziecko zamieszkuje, oboje mają obowiązek łożenia na jego utrzymanie proporcjonalnie do swoich możliwości, osobistego starania i potrzeb dziecka. Oznacza to, że nawet jeśli dziecko mieszka głównie z jednym z rodziców, obydwoje są odpowiedzialni za zaspokajanie jego materialnych potrzeb.

Piecza naprzemienna

Czasem zdarza się (w ostatnich latach coraz częściej, iż Sąd ustala pieczę naprzemienną nad małoletnim dzieckiem. Piecza naprzemienna oznacza, że dziecko będzie przebywać na przemian z każdym z rodziców w równych, powtarzających się okresach. Sądy najczęściej decydują się na taki model opieki, gdy rodzice wyrażają zgodę na wspólne wychowywanie dziecka oraz są zdolni do współpracy w kwestiach rodzicielskich.

W sytuacji konfliktu między rodzicami, gdy jeden z nich opowiada się za pieczą naprzemienną, a drugi jest przeciwny, decyzja sądu może opierać się na opinii psychologiczno-pedagogicznej wskazującej, czy taki model jest korzystny dla dobra dziecka. Sąd może także uwzględnić wypowiedź samego małoletniego. Niezależnie od ustalenia modelu opieki, sąd rozstrzyga również o władzy rodzicielskiej i miejscu zamieszkania dziecka.

Realizowanie opieki naprzemiennej

Rodzice decydujący się na opiekę naprzemienną muszą uwzględnić szereg istotnych kwestii związanych ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej oraz obowiązkami wobec siebie i dziecka. Opieka naprzemienna polega na tym, że dziecko na przemian mieszka z każdym z rodziców, co wymaga od nich szczególnej współpracy i koordynacji. Oto kluczowe aspekty:

1. Wspólna władza rodzicielska: Oznacza to, że obaj rodzice mają równy udział w podejmowaniu decyzji dotyczących ważnych aspektów życia dziecka, takich jak edukacja, zdrowie czy kwestie religijne.

2. Plan opieki: Rodzice powinni wspólnie ustalić plan opieki nad dzieckiem, który określa, jak będą dzielili się czasem z dzieckiem, jak rozwiązywać ewentualne konflikty oraz jakie procedury będą stosowane w przypadku zmian w ustaleniach.

3. Komunikacja: Kluczowym elementem efektywnej opieki naprzemiennej jest otwarta i szanująca komunikacja między rodzicami. Dotyczy to zarówno kwestii logistycznych, jak i wymiany informacji o potrzebach, zdrowiu, osiągnięciach i problemach dziecka.

4. Wsparcie emocjonalne dla dziecka: Rodzice muszą zapewnić dziecku wsparcie emocjonalne i stabilność podczas adaptacji do życia w dwóch domach. Ważne jest, aby dziecko czuło się bezpiecznie i akceptowane w obu domach, a także aby miało możliwość wyrażania swoich uczuć i trosk.

5. Kwestie finansowe: Rodzice powinni jasno określić, jak będą dzielić się kosztami utrzymania dziecka, w tym wydatkami na edukację, zdrowie, zajęcia pozalekcyjne i inne potrzeby.

6. Elastyczność: Życie przynosi zmiany, a plan opieki nad dzieckiem może wymagać dostosowań. Rodzice powinni być gotowi na kompromisy i elastyczne podejście do planowania, aby najlepiej służyć interesom dziecka.

7. Respektowanie prywatności i autonomii drugiego rodzica: Chociaż współpraca jest kluczowa, każdy z rodziców powinien również respektować prywatność i autonomię drugiego w zakresie stylu wychowawczego i życia domowego, o ile nie wpływa to negatywnie na dobro dziecka.

8. Zachowanie rutyny i stabilności: Ważne jest, aby mimo życia w dwóch domach, dziecko miało stabilny i przewidywalny rozkład dnia, co obejmuje rutynowe czynności, godziny posiłków, czas na odrabianie lekcji i sen.

Opieka naprzemienna wymaga od rodziców dużej dojrzałości, umiejętności komunikacyjnych i gotowości do stawienia na pierwszym miejscu dobra dziecka. Kluczowe jest budowanie wspólnej strategii wychowawczej oraz utrzymywanie stałego, pozytywnego kontaktu z dzieckiem, niezależnie od osobistych różnic między rodzicami.

W jaki sposób uzyskać pieczę naprzemienną?

W sytuacji, gdy rodzice są w stanie się porozumieć, warto, aby wraz z pozwem rozwodowym złożyli zgodny o to wniosek o ustalenie pieczy naprzemiennej wraz z Porozumieniem Rodzicielskim przedstawiając Sądowi swoje propozycje, co do sprawowania nad dzieckiem pieczy.

Porozumienie Rodzicielskie - Opieka Naprzemienna WZÓR

Poniżej znajdziesz przykładowe Porozumienie Rodzicielskie - opieka naprzemienna wzór i nasza propozycja, którą możesz dowolnie zmodyfikować.

Co decyduje o ustaleniu władzy rodzicielskiej?

O sprawowaniu władzy rodzicielskiej każdorazowo rozsądza Sąd z urzędu przy sprawie o rozwód, czy separację. Oczywiście procedurę upraszcza przedstawienie swoich roszczeń i oczekiwań w tej sprawie w pozwie o rozwód, w pozwie o separację, czy we wniosku o separację.

Sąd zleca kuratorowi wywiad środowiskowy w miejscu zamieszkania dzieci, oraz wzywa na przesłuchanie świadka, którego wskażą strony na potwierdzenie sytuacji życiowej dziecka. Następnie kieruje na badanie więzi rodzinnych OZSS, o którym szczegółowo dowiesz się z artykułów zamieszczonych poniżej.

Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd podejmuje decyzję o tym, w jaki sposób ma być sprawowana władza rodzicielska nad dziećmi.

Następny artykuł

"Rozwód i dziecko - Twoje prawa i obowiązki! Cz. III - MIEJSCE STAŁEGO POBYTU DZIECKA"

Powiązane artykuły